Czym jest lęk o zdrowie i jak sobie z nim radzić?

Lęk o zdrowie, zwany wcześniej hipochondrią charakteryzuje się zaabsorbowaniem tematem własnego zdrowia oraz potencjalnej choroby somatycznej i/lub psychicznej. Osoba cierpiąca z tego powodu często testuje swoje ciało poszukując dowodów choroby, szuka informacji w Internecie czy książkach, robi badania i konsultuje się ze specjalistami lub wręcz przeciwnie – unika kontaktu z wszelkimi źródłami informacji na temat choroby, której dotyczy lęk.

Lęk o zdrowie dotyka zarówno osoby, które miały lub mają problemy ze zdrowiem somatycznym jak i te, które nigdy nie chorowały na nic poza popularnymi infekcjami. Gdy ktoś jest chory, nie trudno o zaabsorbowanie tematem zdrowia, zwłaszcza, gdy przypadłość ma charakter przewlekły i nagły przebieg. Czasem obawy o zdrowie łączą się z zamartwianiem o to, że mogę zachorować w każdej chwili, choć obecnie jestem zdrową osobą, a także o konsekwencje choroby dla samego siebie i najbliższych.

Niezależnie od charakteru lęku o zdrowie, zwykle jest on podtrzymywany przez nas samych. Po pierwsze samo odczuwanie lęku często i testowanie ciała powoduje, że stale jesteśmy w napięciu. Pogarsza to nasze samopoczucie, co prowadzi do utwierdzania się w przekonaniu, że z naszym zdrowiem dzieje się coś złego. Ponadto poprzez zaabsorbowanie tematem uważniamy go dla naszego mózgu oraz bombardujemy się informacjami, co obniża nasze możliwości poznawcze, takie jak pamięć czy koncentracja w innych obszarach, dając nam kolejne fałszywe dowody nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu. Podobnie działa unikanie, które prowadzi do wycofania z aktywności i rezygnacji z ważnych wcześniej rzeczy. Wiele osób przestaje ćwiczyć, by „nie obciążać serca”, oddala się od przyjaciół bojąc się jeść i pić na spotkaniach towarzyskich, łatwiej łapie choroby przez spędzanie czasu niemal tylko w domu, w którym czuje się najbezpieczniej. Jak łatwo się domyśleć, wszystkie te działania są raczej źródłem chorób niż ich zapobieganiem.

Jak wpływa na nas lęk o zdrowie?

Kiedy temat zdrowia pochłania większość naszego czasu, w zasadzie nie żyjemy teraźniejszością. Jesteśmy pogrążeni we własnych myślach, jak gdyby zamrożeni. Paradoksalnie tracimy spójność ciała, umysłu i emocji, tracąc kontakt ze sobą i z otoczeniem. Walka z lękiem, unikanie na zmianę z poszukiwaniem dowodów oraz zamartwianie się psują nie tylko samopoczucie, ale również funkcjonowanie w pracy, relacje czy satysfakcję i przyjemność z codziennych czynności. Lęk kieruje w stronę katastrofizacji, snucia najgorszych scenariuszy i prób kontroli. W efekcie takie strategie prowadzą do wyczerpania, frustracji i huśtawek nastroju, zgodnie z głównym założeniem terapii poznawczo-behawioralnej, że nasze myśli i schematy poznawcze są główną przyczyną trudnych emocji.

Jak sobie radzić z lękiem o zdrowie?

Kiedy lęk trwa już długo, nie tak łatwo poradzić sobie z nim bez pomocy specjalisty. Wiem jednak, że skoro tu jesteś, to znaczy że wierzysz, że możesz poczuć się lepiej.

Pomocne może okazać się praktykowanie wdzięczności, które przekieruje Twoją uwagę na wszystko, co w Twoim ciele funkcjonuje dobrze. Po przebudzeniu przeciągnij się i poczuj, jakie to miłe poruszać rękoma, nogami i wyginać się jak piesek czekający na głaskanie. Podziękuj sobie za ten moment.

Innym sposobem zmiany nastawienia do swojego zdrowia mogą być wizualizacje. Wyobraź sobie siebie nad wodą w przyjemnie ciepły dzień. Wystaw twarz do słońca. Poczuj jego energię na policzkach, klatce piersiowej, dłoniach, brzuchu i nogach. Poruszaj stopami, dotknij nimi podłoża. Oddychaj w swoim rytmie i poczuj, jak dobrze ma się Twoje ciało.

Rozważ treningi uważności, które pozwolą Ci się zatrzymać się na sobie i swoim ciele w sposób pozbawiony oceny i testowania. Naucz się oddychać torem brzusznym i zatrzymywać uwagę na tym, na czym Ci zależy.

Zastąp unikanie aktywnością, wróć do dawnych czynności, które sprawiały Ci przyjemność i/lub dawały satysfakcję.

Jeśli potrzebujesz wsparcia lub chcesz nauczyć się radzić sobie z lękiem, zawsze możesz rozważyć psychoterapię lub choćby kilka spotkań z terapeutą. Możesz zapisać się tutaj.